تیسیر المطالب فی أمالی أبی طالب (کتاب)کتاب تیسیر المطالب فی امالی ابی طالب اثر ابو طالب یحیی بن حسین ؛ کتابی است حدیثی که توسط شیخ شمس الدین جعفر فرزند احمد بن عبد السلام زیدیه، نگاشته شده است. مؤلف در این کتاب احادیث کتاب « الامالی » را در باب معجزات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و فضائل و شمائل وی و همچنین فضایل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌السّلام و ائمه اطهار را جمع آوری نموده است. ۱ - معرفی مؤلفالقاضی الامام جعفر بن احمد بن عبد السلام البهلولی الیمانی (اواخر قرن پنجم- ۵۷۳ ق) وی یکی از مشهورترین علماء زیدی در قرن ششم هجری محسوب می‌شود. پدر وی از علماء باطنی بود که مردم نظر وی را در مسائل پیش رو جویا می‌شدند. وی از شاگردان احمد بن سلیمان و زید بن حسین بیهقی ، علی بن عیسی بن حمزه بن وهاس، دوست زمخشری مفسر، احمد بن ابی الحسن الکنی و غیره بود. وی ابتدا جزء مطرفیه بود اما پس از مسافرتهای متعددی که به شهرهای مختلف داشت و دیدارهایی که با علمای گوناگون انجام داد به بطلان عقاید مطرفیان پی برد و به مذهب اهل بیت علیهم‌السّلام بازگشت. (مطرفیه گروهی از زیدیه هستند که از آنان جدا گشته و در برخی از مسائل با آنان اختلاف نظر دارند) برخی از شاگردان وی عبارتند از سید حمزه بن سلیمان پدر منصور بالله عبدالله بن حمزه، ابراهیم بن محمد بن حسین، عبدالله بن حسین، امیران بدر الدین و شمس الدین، سید یحیی بن عمارة سلیمانی، امیر قاسم بن غانم سلیمانی، شیخ بن حسن بن محمد رصاص و غیره. المسائل العشر التی بین الشیعه ، خلاصة الفوائد ، الصراط المستقیم فی تمییز الصحیح من السقیم، نظام الفوائد و تقریب المراد الرائد ، شرح قصیده صاحب بن عباد ، مقاود الانصاف ، الدلائل الباهرة فی المسائل الظاهرة فی الرد علی الطرفیة، ارکان القواعد فی الرد علی المطرفیة ، تقویم السائل و تعلیم الجاهل ، المسائل الهادویة ، ترتیب کتاب امالی ابی طالب (تیسیر المطالب فی امالی الامام ابی طالب)، کتاب الرسائل و... از جمله آثار وی می‌باشد. اما مؤلف امالی که جعفر بن احمد بن عبد السلام به ترتیب و تبویب آن اقدام نموده است، ابو طالب یحیی بن حسین بن هارون بن حسین بن محمد بن هارون بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن بن امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌السّلام است. وی در طبرستان به سال ۳۴۰ قمری در خانواده‌ای علوی زاده شد. از مشهورترین مشایخ وی می‌توان از پدرش حسین هارونی ، ابو العباس احمد بن ابراهیم حسنی ، احمد بن عدی حافظ ، شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان ، ابو عبدالله بصری و غیره نام برد. وی یکی از ائمه زیدیه محسوب می‌شود که بعد از مرگ الامام المؤید بالله احمد بن حسین هارونی در سال ۴۱۱ متری علماء به او روی آورده و با او بیعت کردند. وی به سال ۴۲۴ قمری در دیلمان وفات نمود و پسرش ابو هاشم محمد بن یحیی هارونی جنازه او را به شهر آمل منتقل و در آنجا دفن نمود. ۲ - معرفی کتاب«تیسیر المطالب فی امالی ابی طالب» کتابی است حدیثی از شیعه زیدیه به زبان عربی که توسط شیخ شمس الدین جعفر فرزند احمد بن عبد السلام تمیمی بهلولی سناعی از علما و مجتهدین زیدیه، نگاشته شده است. مؤلف در این کتاب احادیث کتاب « الامالی » تالیف امام ابی طالب یحیی بن الحسین هارونی دیلمی را در باب معجزات پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم [۱]
تيسير المطالب في أمالي أبي طالب، ابو طالب يحيى بن حسين، ص۵۱.
و فضائل و شمائل وی و همچنین فضایل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه‌السّلام [۲]
تيسير المطالب في أمالي أبي طالب، ابو طالب يحيى بن حسين، ص۸۳.
و ائمه اطهار را جمع آوری نموده است. سپس احادیثی در زمینه فضل علم [۳]
تيسير المطالب في أمالي أبي طالب، ابو طالب يحيى بن حسين، ص۲۰۲.
و قرآن کریم ، ترغیب به حفظ احادیث، ایمان و حضال و اخلاق فرد مؤمن ، خطبه‌ها و مواعظ، فضیلت مساجد ، فضیلت حج ، امر به معروف و نهی از منکر ، صله رحم ، و آداب معاشرت ، نشانه‌های قیامت ، شفاعت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بهشت و جهنم و سایر موارد بدان افزوده و آن را در شصت و چهار باب ترتیب داده است. ۳ - نسخه شناسینسخه مورخه ۱۰۸۵ ق که بر آن سماعات بسیاری قید گردیده از مخطوطات کتابخانه الجامع الکبیر صنعاء به شماره ۲۰۱. همین اثر در سال ۱۳۹۵ ق به تحقیق یحیی عبد الکریم الفضیل، توسط موسسه الاعلمی بیروت طبع گردیده است. نسخه موجود در برنامه با تحقیق عبدالله بن حمود بن درهم عزی در یک جلد توسط موسسه الامام زید بن علی الثقافیة در سال ۱۴۲۲ قمری منتشر شده است. [۴]
دائرة المعارف تشیع، ج۵، ص۱۹۳.
[۵]
دائرة المعارف تشیع، ج۵، ص ۱۹۴.
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار كتابخانه تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |